I. Das Experiment - Filmbeschrijving

Stel je een donkere kelderruimte voor, afgesloten van de buitenwereld, opgedeeld in verschillende vertrekken. De realiteit van dag en nacht wordt er bepaald door respectievelijk wit en groen tl-licht. Wit plastic plaatmateriaal en hekwerken van onverwoestbaar staaldraad fungeren als scheidingswanden. De enige objecten die in de kale vertrekken aanwezig zijn bestaan uit 5 stapelbedden, 5 wastafels, een eettafel met stoelen, een basket en basketbal. Alles heeft er een uniform en onpersoonlijk karakter: het decor van Das Experiment.

Das Experiment is een Duitse thriller film van Oliver Hirschbiegel, die uitgebracht werd in 2001. De film, die gebaseerd werd op het boek Black Box van Mario Giordano en het waar gebeurde Stanford Prison Experiment (SPE) dat in 1971 werd uitgevoerd, vertelt het verhaal van een sociaal experiment waarin een aantal mannelijke vrijwilligers willekeurig de rol van gevangene of bewaker wordt toegewezen. Voor twee weken lang moeten zij hun rol vertolken in een gesimuleerde gevangenissituatie. Het doel van het experiment is om te zien in hoeverre mensen zich aanpassen aan hun toewezen rol en de situatie/omgeving waarin zij zich begeven.

In de film is de taxichauffeur Tarek Fahd (Moritz Bleibtreu) een van de deelnemers in het gevangenissimulatie-experiment. Samen met 19 andere kandidaten reageerde hij op een oproep in de krant. Tarek ziet zijn kans schoon om zijn vorige job als journalist nieuw leven in te blazen door van dit experiment verslag te doen. Hij krijgt de rol van gevangene toegewezen. Het experiment dat in eerste instantie begint als een grap wordt gaandeweg steeds serieuzer en verloopt van kwaad tot erger. Tarek daagt de bewakers continu uit die op hun beurt proberen de discipline met steeds grovere middelen te handhaven naarmate zij zich bewuster worden van hun machtspositie. Door angst en vernedering worden de gevangenen psychologisch gefolterd. Omdat de leider van het experiment, prof. Klaus Thon, de reacties van bewakers en gevangenen als psychologische standaardreacties ziet, eindigt hij het experiment vooralsnog niet.

Op het moment dat prof. Thon afwezig is loopt het experiment tenslotte volledig uit de hand. De gevangenen die in opstand komen worden bruut neergeslagen. Eén van hen overlijdt aan zijn verwondingen. Pas wanneer de gevangenen uit de simulatie zijn ontsnapt begint de realiteit door te dringen en wordt iedereen overmand door ontreddering. De totale zinneloosheid van de hele situatie lijkt tot iedereen door te dringen en zowel de bewakers als de gevangenen beseffen dat het experiment ten einde is.