III. GIP - Kritische lezing Manifest

Hoewel de Groupe d’Information sur les Prisons (GIP) in het algemeen geprezen wordt om haar originaliteit met betrekking tot nieuwe vormen van onderzoek en activisme zijn er ook kritieken die het werk van de groep proberen te relativeren en begrijpen als een sterk gepolitiseerde vorm van actieonderzoek in het verlengde van de politieke voorkeuren van de leden. De vragen die daarbij komen opspelen zijn vooral gericht naar de rol die de GIP speelde en haarzelf toekende.

Het Manifest geeft concreet aan waarom de Groupe d’Information sur les Prisons werd opgericht. De GIP ziet een steeds meer door politie gecontroleerde maatschappij waarin de burger onder nauw toezicht wordt gehouden.

They tell us that prisons are over-populated. But what if it was the population that was being over-imprisoned? Little information is published on prisons. It is one of the hidden regions of our social system, one of the dark zones [cases noires] of our life. We have the right to know; we want to know [Nous avons le droit de savoir, nous voulons savoir].

Om erachter te komen wat er in de gevangenissen gebeurt, hoe het leven daar is en wat de omstandigheden daar zijn creëerde de GIP een infrastructuur die het mogelijk maakte informatie van en voor gevangenen op verschillende manieren te verzamelen en te verspreiden.

We propose to make known [de faire savoir] what the prison is: who goes there, how and why they go there, what happens there, and what the life of the prisoners is, and that, equally, of the surveillance personnel…

De bekendheid van een figuur als Foucault droeg bij aan de grote publiciteit rondom de groep waardoor er ook effectief dingen bereikt werden. In die zin kan de GIP misschien nog het best gedefinieerd worden als een kort maar krachtig actieonderzoek dat, zoals ieder politiek debat, een punt wil maken en een onderwerp op de kaart wil zetten.

It is not for us to suggest reform. We merely wish to know [connaître] the reality. And to make it known almost immediately, almost overnight, because time is short. This is to inform opinion and to keep it informed. We will try to use all means of information: daily [newspapers], weeklies, monthlies. We therefore appeal to all possible platforms.

De wijze van onderzoek, het verstrekken van enquetes en de poging om gevangenen zelf aan het woord te laten was in de jaren ‘70 origineel en vooruitstrevend.

De publiciteit rondom het actieonderzoek ontlokte later kritiek omdat na de ontbinding van de GIP de publiciteit ook even snel weer uitdoofde. Ook de werkwijze is door critici in twijfel getrokken. De GIP construeerde virtueel een opstand buiten het medeweten van degenen om wie het draaide, de gevangenen zelf. In het Manifest komt duidelijk de doelstelling van de GIP naar voor in de vorm van ‘wij willen’.

We propose to make known [de faire savoir] what the prison is: who goes there, how and why they go there, what happens there, and what the life of the prisoners is, and that, equally, of the surveillance personnel…

We will ask those who, for some reason, have an experience of the prison or a relation to it. We ask them to contact us and tell us what they know [ce qu’ils savent]. A questionnaire has been compiled which can be requested from us. As soon as we have sufficient responses, the results will be published.

We merely wish to know [connaître] the reality.

We will try to use all means of information: daily [newspapers], weeklies, monthlies. We therefore appeal to all possible platforms.

Op deze manier komt het voor alsof de GIP de belangrijkste arrangeur en beslissing-maker van de te maken handelingen/acties, ongeacht de wensen van de gevangenen. Door het opstellen van een questionnaire worden de gevangenen uitsluitend ingezet als bronnen van informatie, terwijl de verwerking en het gebruik van de informatie het monopolie blijft van de onderzoekers. Deze eerste officiële verklaring van de GIP maakt de gevangenen eerder tot passieve objecten dan actieve actoren van het onderzoek waardoor de hoofdrollen nog altijd zijn weggelegd voor de intellectuelen en professionals.

In een interview uit 1975 dat voor het eerst in 2004 in Le Monde werd gepubliceerd, gaf Foucault een genuanceerdere uitleg over hoe hij de rol van de intellectueel in relatie tot het discours van machteloze groepen zag:

To me, the intellectual has no right to privilege his/her own discourse over that of others. Rather, s/he tries to make room for the discourse of others. This does not mean that s/he should keep silent, for this would be verging on masochism… His/her role is to open up possibilities in discourse, and to blend his/her discourse with others’, to intertwine it with that of others, like a support.

What we tried to do with the prison issue was […] to weave together discourses which were on an equal footing. We did not keep quiet if an inmate was speaking, we did not acknowledge that he had the right to shut us up, but nor did we assume the right to speak in his place. It seemed to us that the fact of being on the outside was neither qualifying nor disqualifying for us. It was one position in relation to prison – a position allowing us to speak about prison without speaking on behalf on inmates.

(uit artikel: The Groupe d’information sur les prisons: The voice of prisoners? Or Foucault’s? Cecile Brich, Leeds University)